در گفت‌وگو با مجری طرح‌ های تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی ایران مطرح شد:

چارچوب برنامه جانشینی پروری رهبران آموزشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی طراحی شد.

دکتر زهره سهرابی مجری طرح تحقیقاتی "طراحی چارچوب برنامه جانشین پروری رهبران آموزشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی" در گفت‌وگویی به تشریح این طرح پرداخت.

به گزارش روابط عمومی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه: دکتر زهره سهرابی در مقدمه این گفت‌وگو عنوان کرد: رشته تحصیلی بنده مدیریت خدمات بهداشتی درمانی است ولی به دلیل اینکه کار خود را از وزارت بهداشت و معاونت آموزشی در دبیرخانه شورای آموزش پزشکی شروع کردم و در آنجا در زمینه ارزیابی درونی و بیرونی دانشکده‌ها فعالیت داشته و به دلیل علاقه زیادی که به مباحث آموزش پزشکی داشتم در گروه آموزش پزشکی فعالیت می کنم و بیشتر فعالیت‌های پژوهشی من نیز در حوزه آموزش پزشکی است اما به طور اختصاصی و اکثرا در مورد مباحث مدیریت در آموزش پزشکی فعالیت‌های پژوهشی خود را انجام می‌دهم.

در آغاز گفت‌وگو دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی و پژوهش چه بود؟

سهرابی: امروزه توسعه رهبری به عنوان یکی از مهمترین و ضروریترین نیازها در سازمانهای پیچیده شناخته شده است. جانشین پروری،‌ فرآیندی است که می تواند رهبری را به صورت یکپارچه در سراسر سازمان منتقل کند. این فرآیند، راهبرد کلیدی برای صیانت از بهره وری، ‌بقا و موفقیت مادام العمر سازمان‌ها قلمداد و از طریق پرورش کارکنان برای موقعیت های رهبری آینده، طراحی می شود.

بنابراین مهمترین جایگاه‌های مدیریتی در دانشگاه‌ها بحث رهبری است ولی متاسفانه با توجه به مطالعاتی که انجام دادم برنامه منسجم و یکپارچه ای در دانشگاه‌های علوم پزشکی وجود ندارد البته اقداماتی صورت پذیرفته ولی کافی و مناسب نیست، بنابراین تصمیم گرفتم در این مورد پژوهشی انجام دهم.

محور اصلی پژوهش های شما در ارتباط با چه موضوعی است؟

سهرابی: محور اصلی پژوهش‌ها بیشتر مباحث مدیریتی در حوزه آموزش پزشکی است، مثلا آکادمیک لیدر شیپ، مدیریت تغییر در آموزش پزشکی و یا ارزشیابی برنامه های آموزشی و ارزشیابی مدیران آموزشی و دانشگاه‌های نسل سوم و همچنین موضوع جانشین پروری، است.

البته به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه وظایفی دارم که باید انجام دهم بنابراین یکی از دلایل انتخاب طرح‌های تحقیقاتی کمک به پایان نامه‌های دانشجویان گروه است، ولی غیر از آن بیشتر مایل هستم در مباحث جدید مدیری آموزشی کار کنم و با توجه به اینکه رشته ام مدیریت است و تجربه کاری‌ام بیشتر در آموزش و دانشگاه بود، این مهمترین دلیلی است که مایلم در مورد مدیریت در آموزش در دانشگاه و مباحث مربوط به برنامه ریزی استراتژیک ارزشیابی‌ها رهبری دانشگاهی و رهبران دانشگاهی و جانشین پروری برای جایگاه آنان کار کنم، البته نوآوری دانشگاهی مباحث ثروت آفرینی خلاقیت و کار آفرینی نیز از علایق‌ام هستند و در این موارد نیز طرح‌های پژوهشی کار کرده ام.

لطفا مختصری در مورد طرح پژوهشی خود توضیح دهید:

سهرابی: به طور کلی با مروری بر متون و بررسی مطالعات انجام شده در مورد موضوع برنامه جانشین پروری، اکثر مطالعات از دهه ۱۹۸۰ میلادی با ظهور مطالعات توصیفی در سیستم‌های تجاری و کسب و کارهای کوچک شروع شده است و هم راستا با رقابت پذیری شرکت‌های تجاری و گسترش قلمرو نظامی کشورها، ‌مطالعات کیفی و میدانی با نتایج کاربردی و مفیدی انجام شده است. اما جانشین پروری در دانشگاه‌ها و نظام‌های آموزش پزشکی به صورت گسترده و همه جانبه مورد توجه نبوده است.

در دهه اخیر در دانشگاه های تابعه وزارت علوم و سپس دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، تحقیقات توصیفی و تحلیلی و به طور اندک در مورد مولفه‌های مورد نیاز و استعدادیابی انجام شده یا در حال انجام است. بنابراین دانشگاه‌های تیپ یک علوم پزشکی شهر تهران که در تربیت نیروی انسانی حرف پزشکی کل کشور سهم به‌سزایی را دارند و خدمات تخصصی و فوق تخصصی سلامت را در سطح کلان ارائه می‌دهند کمتر به موضوعات و مشکلات عمده و چالش برانگیز مدیریت و رهبری آموزشی پرداخته اند.

آیا این طرح به اجرا در آمده است؟

سهرابی: ما در این طرح چند مرحله ابتدا به تبیین مولفه‌ها و حیطههای برنامه جانشینپروری موجود در دانشگاه‌های علوم پزشکی پرداختیم و سپس تببین عوامل تسهیلکننده و موانع برنامه جانشینپروری را استخراج کرده و چارچوب برنامه جانشین پروری رهبران آموزشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی را طراحی و تدوین کردیم و سعی داریم با تدوین برنامه عملیاتی جانشین پروری به انجام و اجرای سیستماتیک این برنامه در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشورمان کمک کنیم.

این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد و آیا باعث خلق ثروت می‌شود؟

سهرابی: مسلما این طرح موجب ثروت آفرینی می‌شود قطعا انجام آن با ایجاد زمینه برای کشف استعدادهای مدیریتی و انتخاب و انتصاب هر چه بهتر مدیران در عرصه دانشگاه‌ها باعث می‌شود تا فرایند رهبری و مدیریت دانشگاهی بسیار مناسب تر صورت پذیرفته و دانشگاه های علوم پزشکی که رسالت تربیت نیروی انسانی در کادر درمان کشور را به عهده دارند عرصه و جایگاهی مناسب تر خلاقانه و نو آورانه تر اداره شده و بتوان دانش آموختگانی نوآور، خلاق و کار آفرین به جامعه تحویل داد و پزشکان و پیراپزشکانی با شایستگی‌های بالاتر در نظام سلامت کار کنند تا مردم از خدمات سلامت عالی استفاده کنند.

همانطور که می‌دانیم یکی از مهمترین و اساسی‌ترین چالش‌های هر سازمان از جمله دانشگاه‌ها، نیاز فزاینده به رهبران و مدیران توانمند برای آینده است. آینده از آن سازمان‌هایی خواهد بود که از تمام فرصت‌های بالقوه و بالفعل خود برای مواجهه با موقعیت‌های بحرانی‌ استفاده کنند و استفاده از مدل‌های علمی جانشین‌پروری و فرهنگ مبتنی بر آن از جمله مواردی است که امروزه نمی‌توان نسبت به آن  بی‌تفاوت بود. امیدوارم نتایج این پژوهش کمک هر چند ناچیز به سیاست‌گذاران و مسئولین دانشگاه‌های علوم پزشکی برای عملیاتی کردن نظام مند این برنامه شوند.