به گزارش روابط عمومی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ایران، موسسه Clarivate-Analytics لیست محققین پر استناد سال 2023 (Highly Cited Researchers ) را اعلام کرد که شامل 6 هزار و 849 محقق از 67 کشور است. از بین هر یک هزار محقق در جهان فقط یک نفر به عنوان پژوهشگر با استناد بالا شناخته می‌­شود. مبنای انتخاب در این رقابت، تحلیل کیفی و داوری تخصصی مقالات 1% برتر پر استناد در رشته و سال انتشار پژوهشگران در Web of Science است. از ایران نیز نام پنج نفر در این لیست وجود دارد، که از بین این پنج نفر، سه نفر از دانشگاه‌­های علوم پزشکی است که که یکی از این سه پژوهشگر، دکتر مهدی کریمی از دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، گروه نانو فناوری پزشکی است.

براین اساس در گفت‌وگویی، دکتر مهدی کریمی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران به ابعاد بیشتر این جایگاه پرداخت.

لطفا توضیح مختصری از بیوگرافی و سوابق علمی خود بفرمایید:

 بنده دکتر مهدی کریمی دارای مدرک دکترای نانوبیوتکنولوژی از دانشگاه تربیت مدرس، سال 91-90 برای فرصت مطالعاتی به دانشگاه هاروارد رفتم و سال 92 از رساله­ دکترای خود دفاع کرده و از اواخر سال 92 در دانشگاه علوم پزشکی ایران مشغول به کار هستم. تاکنون با دانشگاه‌های مختلفی همکاری پژوهشی داشته‌­ام که مهم­ترین آن همکاری با دانشگاه هاروارد بوده و محور اصلی فعالیت‌­های پژوهشی ام، بحث ژن رسانی و سیستم­‌های تشخیصی بر پایه کریسپر است.

به نظر شما ویژگی­ های یک پژوهشگر موفق چیست و یا به عبارت دیگر چه شاخص­‌هایی موجب موفقیت شما در عرصه پژوهش و انتخاب جنابعالی شد؟

کریمی: نخست اینکه یک پژوهشگر موفق باید از لحاظ مبانی تئوری، علمی و آموزشی قوی باشد. ثانیا باید نگاهی کنجکاوانه و عمیق به مسائل و چالش­‌های روز دنیا مرتبط با حوزه علمی و پژوهشی خود داشته باشد و با مطرح کردن ایده‌­های نوین و کاربردی درصدد یافتن پاسخ‌­های تازه برای پرسش‌­ها و معضلات موجود بوده و در نهایت پژوهشگران موفق در انجام پروژه­‌های تحقیقاتی در سطح جهانی، کار گروهی و تیمی را به کار انفرادی ترجیح می‌­دهند، به‌خصوص در علوم بین رشته‌­ای که نیاز به متخصصین حوزه‌­های مختلف است، تلاش می­‌کنند تا پژوهش‌­های خود را با همکاری یکدیگر انجام دهند.

امیدوار هستید و انتظار دارید که در سال­‌های آینده چه پیشرفت­ و نتایجی را در زمینه تحقیقاتی خود در کشور مشاهده کنید؟

کریمی: انتشار مقالات با کیفیت در هر حوزه، از شاخصه‌های مهم برای ارزیابی پیشرفت کشور در آن حوزه است. با توجه به سهم مقالات ایران در علوم نانو، در صورت وجود بستر مناسب، تامین بودجه‌­های قابل توجه و جذب و به‌کارگیری افراد متخصص و نخبه، امیدوارم که در آینده در جایگاهی قرار بگیریم که از کشور ما اخبار جهانی به دنیا گزارش شود و شاهد تحقق مرجعیت علمی در دنیا و توسعه تحقیقات لبه مرز دانش باشیم.

البته دستیابی به این اهداف، مستلزم بودجه تحقیقاتی کافی، امکانات و آزمایشگاه‌های مجهز و تشکیل هرم پژوهشی در دانشگاه‌­ها است، در این بین یک چالش بزرگ انتقال دانش به نسل جدید است تا بتوان به جای کار با تیم­‌های کوچک و منحصر به افراد خاص، برای انجام پروژه‌­های در سطح جهانی از حضور دانشجویان و فارغ التحصیلان مقاطع مختلف بهره جست.

از اینکه به عنوان یکی از پژوهشگران پر استناد دنیا انتخاب شده‌­اید چه احساسی دارید؟

کریمی: به طور طبیعی احراز این عنوان برای هر پژوهشگر افتخار بزرگی است و بنده نیز از این موضوع خرسندم. ناگفته نماند که قطعا از دلایلی که بنده موفق به کسب چنین عنوانی شدم، فراهم آوردن شرایط مورد نیاز از طرف دانشگاه برای تحقیق در طی 10 سال حضور بنده و همچنین حضور تیم ارزشمندی است که با من همکاری داشتند و واقعا از تیم تحقیقاتی خود، مسئولین و مدیران دانشگاه تشکر می­‌کنم، البته این تیم فقط مختص به افراد آزمایشگاه من نیست و از تمام افرادی که از کشورهای مختلف و با تخصص‌­های متفاوت با من همکاری داشتند، سپاسگزارم.

به نظر شما در حال حاضر چه مشکلاتی در حوزه پژوهش وجود دارد و راهکار پیشنهادی شما و انتظارات شما برای رفع این موانع چیست؟

کریمی: برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی بزرگ و مرز دانش پیش نیازهایی وجود دارد که 3 مورد اساسی آن وجود آزمایشگاه‌های مجهز، بودجه تحقیقاتی در سطح جهانی و ساختار هرم پژوهشی است که متاسفانه در حال حاضر در هر سه مورد در کشور شاهد مشکلات جدی هستیم.

از آنجا که انجام یک پروژه بزرگ و در سطح جهانی مستلزم کار عملی و جستجوی گسترده است، به تعداد افراد زیاد با ساختار و چیدمان هرمی احتیاج است. در ساختار هرم پژوهشی، استاد در راس هرم قرار دارد که با دید عمیق و دانش بالای خود اقدام به طرح ایده­‌های نوین می­‌کند. در پله­ بعدی پژوهشگران پسادکتری قرار دارند که راه‌­های عملی برای اجرایی کردن ایده ارائه می‌­دهند. در پله‌­های پایین‌­تر به ترتیب دانشجویان دکتری و کارشناسی ارشد قرار می­‌گیرند که وظیفه انجام جستجو و کارهای عملی را به عهده دارند. در این نوع ساختار به علت تفکیک وظایف و فضای رقابتی سالم، پروژه­‌ها با سرعت و کیفیت بالاتری پیش می‌­روند. از طرف دیگر از آنجا که انجام پروژه‌های مرز دانش در اغلب اوقات به تجهیزات مختلف و به روز احتیاج دارد، وجود آزمایشگاه‌های مجهز و مدرن به این تجهیزات امری ضروری است.

براین اساس یکی از مشکلات مهم، در دسترس نبودن تجهیزات پیشرفته یا کمبود آنها است که انجام پژوهش را بسیار زمان بر و پرهزینه می‌کند. بنابراین مراکز پژوهشی و دانشگاه­‌ها برای آنکه بتوانند در زمینه کاری خود در دنیا پیشرو باشند باید تمامی تجهیزات مدرن برای انجام تحقیق در آن زمینه را در اختیار داشته و در نهایت سهولت در اختیار تیم‌های پژوهشی قرار دهند.

از دیگر نیازهای پژوهش‌های مرز دانش، تخصیص بودجه مالی کافی به آنها است، خرید مواد با کیفیت و جدید که معمولا در این پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند نیاز به صرف هزینه بالایی دارد که در صورت نبود منابع مالی کافی انجام پروژه با مشکل مواجه می‌شود.

زمینه دیگری که احتیاج به اختصاص بودجه کافی دارد، هزینه نیروی انسانی درگیر در پروژه‌های مرز دانش است، از آنجا که افراد شرکت کننده در این پروژه‌ها اغلب دارای تخصص بالا و تحصیلات بالا هستند، پرداخت حقوقی در جایگاه رتبه علمی آنها امری ضروری است، زیرا اگر افراد برای گذران زندگی خود درآمد کافی نداشته باشند، وقت کافی برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی اختصاص نمی‌دهند. بنابراین به نظر بنده با تخصیص بودجه قابل توجه به بخش پژوهش و تجهیز آزمایشگاه‌ها و سهولت دسترسی به آنها و تشکیل هرم پژوهشی در دانشگاه‌­ها، همانند دانشگاه­‌های تراز اول دنیا، می‌توانیم در پژوهش پیشرو باشیم.

در نهایت با تشکر از جنابعالی، لطفا صحبت پایانی خود را بفرمایید:

کریمی: آرزو دارم روزی برسد که ایران جزو پیشگامان علم در دنیا باشد و شاهد اخبار جهانی، ثبت اختراع، کسب جوایز بین المللی معتبر و معرفی تکنولوژی‌­های جدید به بازار جهانی از کشورمان باشیم. همچنین از رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران، معاونت تحقیقات و فناوری، معاونت پشتیبانی و رئیس دانشکده فناوری­‌های نوین پزشکی به دلیل حمایت و حسن همکاری برای ساخت و تجهیز آزمایشگاه تخصصی نانوژن درمانی در پارت C دانشکده فناوری­‌های نوین تشکر می‌کنم.

گفتنی است، موسسه Clarivate Analytics مؤسسه‌ای است که هر ساله بیش از هزاران پژوهشگر را از سراسر جهان در ۲۱ حوزه موضوعی به عنوان پژوهشگر پراستناد شناسایی و نام آنها را منتشر می‌کند. همچنین یکی از پایگاهای مهم داده‌ای علمی در جهان با عنوان Web of Science که در ایران با نام وب آو ساینس شناخته می‌شود متعلق به این موسسه است.